دستورالعمل ایمنی کار با مواد شیمیایی

نام محصول علائم ایمنی :  دستورالعمل عمومی کار با مواد شیمیایی

کد کالا علائم ایمنی :  D 23

*  در صورت درخواست سایز سفارشی تابلو ایمنی برای شما مشتریان عزیز تولید خواهد شد.

*  امکان اضافه شدن لوگو شرکت در گوشه کار بصورت رایگان امکان پذیر می باشد.

*  قبل از تولید طرح هایی نهایی چاپ برای شما ارسال خواهد شد.

مقدمه

شیوه صحیح نگهداری مواد شیمیایی در آزمایشگاه همیشه از اهمیت به سزایی برخوردار بوده است. بسیاری از حوادث رخ داده در آزمایشگاه هاهمچون انفجار یا آتشسوزی از عدم توجه به نکات ویژه در خصوص قوانین نگهداری مواد شیمیایی ناشی میشود.

برای نگهداری درست وکاربامواد شیمیایی در آزمایشگاه، ابتدا باید نکات ویژه در ارتباط با ایمنی حمل و نگهداری آنها از شرکت تولید کننده و یا سازمان تامین کننده تهیه و گردآوری گردد، سپس با توجه به قواعد و شرایط استاندارد جهانی، و رعایت کامل توصیههای ایمنی، نسبت به نگهداری وکار با مواد شیمیایی در آزمایشگاه اقدام نمود.

خطراتی که از مواجهه با مواد شیمیایی ایجاد می شود را میتوانیم به دو دسته اصلی بهداشتی و فیزیکی تقسیم نماییم. خطرات بهداشتی باعث ایجاد بیماری میشوند اما خطرات فیزیکی به قابل اشتعال بودن، قابل انفجار بودن و یا فعال بودن ترکیبات شیمیایی مربوط می شوند. در نگهداری مواد شیمیایی باید به شرایط محل نگهداری، شیوه مرتب کردن مواد شیمیایی، ظروف نگهداری و نیز برخی توصیه ها توجه کرد.

مواد شیمیایی که به شیوه ناصحیح در کنار همدیگر نگهداری می شوند ممکن است با همدیگر واکنش داده و محصوالت خطرناک تولید کنند. گاهی اوقات نگهداری ناصحیح مواد شیمیایی عالوه بر آلودگی، باعث هدررفتن مواد و کاهش خواص و اثرات مواد شیمیایی می شود. بارعایت نکات ذیل می توان خطرات ناشی از ناسازگاری مواد را حذف کرد:

از نگهداری اسیدها در مجاورت بازها یا فلزات فعال مانند سدیم- پتاسیم و منیزیم خودداری کنید.

از نگهداری جامدات یا اسیدهای اکسیدکننده در مجاورت اسیدهای آلی و مواد قابل اشتعال اجتناب نمائید.

از نگهداری موادی که با آب واکنش می دهند در اطراف سینک دستشویی یا نزدیکی محلولهای آبی خودداری کنید.

از نگهداری اسیدها در مجاورت موادی که در تماس با آنها گازهای سمی تولید می کنند اجتناب کنید مانند سدیم سیانید- سولفید آهن

نکات قابل توجه در هنگام کار با مواد شیمیایی دستورالعملهای بهداشتی و ایمنی کاربا مواد شیمیایی بطور کامل مطالعه گردد .  MSDSمواد شیمیایی بطور دقیق و کامل مطالعه گردد.  از پروتکل و روشهای کار آزمایش مورد نظر آگاهی کامل داشته باشد.

از استنشاق، لمس و چشیدن ماده شیمیایی علی الخصوص مواد شیمیایی ناشناس جدا خودداری شود.

از مواد شیمیایی گفته شده در دستورالعمل و آن هم به مقدار اعالم شده استفاده گردد .

در صورت پاشیدن مواد شیمیایی به دست، صورت و یا چشم سریعا با مقدار زیادی آب شستشو داده شود و به مسئول آزمایشگاه اطلاع رسانی شود.

از حرارت دادن مایعات اشتعال پذیر با آتش مستقیم خودداری شود.

جهت صرفه جویی در هزینه، استفاده کمتر از حالل و تولید پسماند کمتر، از کمترین مقدار ماده الزم استفاده شود.

درج اطالعات روی ظروف حاوی موادشیمیایی ، جهت جلوگیری از هدر رفتن مواد شیمیایی، آسیب به محیط زیست و اتالف وقت.

استفاده از پوآر برای پرکردن پیپت و خودداری از مکیدن پیپت با دهان حتی برای پرکردن آب . 

استفاده از هود و ماسک موقع استفاده از ماده شیمیایی دارای بخار یا درمواقعی که احتمال میدهید در یک واکنش فرآورده گازی آزاد می شود .

نحوه نگهداری مواد شیمیایی

الف : شرایط محل نگهداری توصیه می شود، مواد شیمیایی را در داخل کابینت های دربدار و یا در قفسه های محکم لبه دار که لبه آنها حدود cm 5/1 باشد نگهداری نمود تا مانع افتادن مواد شیمیایی گردد. قفسهها به طور محکم به دیوار و کف آزمایشگاه متصل باشند. تمام محل های نگهداری مواد شیمیایی باید دارای قفل باشند.  محل نگهداری مواد شیمیایی دارای سیستم تهویه مناسب باشد. مواد قابل اشتعال و خورنده در کابینت های مخصوص ضد اشتعال و خوردگی و مجهز به سیستم تهویه مناسب و دور از مواد اکسید کنند نگهداری گردند. ب : شیوه مرتب کردن مواد شیمیایی مواد شیمیایی را با توجه به نوع ترکیب آن هامرتب کنید. هر مورد از گروه ترکیب ها را برحسب حروف الفبا مرتب کنید. اسیدها در کابینت مخصوص اسید نگهداری شوند. نیتریک اسید باید به تنهایی نگهداری شود، مگر اینکه بخش جدایی در کابینت برای آن تعبیه شده باشد. مواد شیمیایی بسیار سمّی باید در کابینت مخصوص مواد سمّی نگهداری شوند، و برچسب عالیم سمّی بودن آنها به طور واضح به چشم آید. مواد شیمیایی بدبو و فرّار در داخل کابینتهای مجهز به سیستم تهویه نگهداری شود. مواد اشتعال پذیر همانند مواد اشتعال پذیر مایع نگهداری شود . مواد شیمیایی حساس به آب در کابینت نفوذناپذیر، خشک وخنک بدور از سایر مواد شیمیایی نگهداری شود.

بایدها و نبایدها در نگهداری مواد شیمیایی ظروف بزرگ و سنگین مواد شیمیایی، و نیز مایعات را نباید در قفسههای باالتر نگهداری کرد. نباید مواد شیمیایی را در باالی کابینت قرار داد. مواد شیمیایی را نباید در کف آزمایشگاه، حتی به طور موقت نگهداری کرد.  نباید هیچ ماده شیمیایی را - بجز هنگام استفاده- روی سکو و یا زیر هود آزمایشگاه نگهداری کرد. مایعات یا مواد خطرناک نباید در قفسه هایی که باالتر از سطح چشم هستند نگهداری شوند. نباید مواد شیمیایی را در کنار مواد غذایی ونوشیدنی نگهداری کرد. مواد شیمیایی را نباید در یخچال شخصی کارکنان حتی بطور موقت نگهداری کرد. مواد شیمیایی را نباید در معرض حرارت مستقیم، نورخورشید و یا دماهای بشدت متغیر قرار داد. از انباشتن مواد شیمیایی مازاد در آزمایشگاه خودداری شود. کلیه مواد شیمیایی باید برچسب های اطالعاتی الزم را داشته باشند. اطالعات ایمنی )MSDS) برای کلیه مواد شیمیایی باید در دسترس باشد. -جابجایی و حمل و نقل مواد شیمیایی باید مطابق با دستورالعمل ها انجام گیرد. -ظروف مواد شیمیایی باید در مکان هایی نگهداری گردد که احتمال برخورد افراد با آن ها وجود نداشته باشد. -از قفسه بندی های ضد زنگ و مقاوم به مواد شیمیایی با لبه های حفاظتی و قدرت تحمل بارمواد شیمیایی باید دور از منابع حرارت و نور مستقیم خورشید قرار گیرند. کافی با اتصاالت مناسب باید استفاده گردد -اسیدهای اکسید کننده باید از اسیدهای آلی جداگانه نگهداری شوند. -اسیدها باید جدا از قلیاها، سیانیدها و سولفیدها نگهداری شوند. -قلیاها باید در جای خشک نگهداری گردند. -مواد واکنش پذیر باید دور از حرارت، ضربه و اصطکاک نگهداری گردند. -گازهای فشرده اکسید کننده و غیر اکسید کننده به طور مجزا نگهداری شوند. -مواد سمی بایددر محل های مناسب و با تهویه مناسب نگهداری شوند. مواد جامد غیر فرار و غیر واکنش پذیر در کابینت ها یا قفسه های باز لبه دار، نگهداری گردند. مواد خورنده را باید خنک و در درجه حرارت باالی نقطه انجماد آنها نگه داشت، زیرا ماده ای نظیر اسید استیک که ممکن است در درجه حرارت نسبتاً باال منجمد شود، ظرف خود را می ترکاند و پس از اینکه درجه حرارت به باالی نقطه انجماد رسید، به خارج منتشر می گردد. -جهت برخورد با ریختگی های شیمیایی باید دستورالعمل خاصی وجود داشته و لوازم و تجهیزات الزم شامل پوشش های حفاظتی چشم، پوست و سیستم تنفسی، دستکش مقاوم به مواد شیمیایی، ماده جاذب یا خنثی کننده، کیسه پالستیکی و جاروب و خاک انداز موجود باشد.  -پسماندهای حالل های شیمیایی باید مطابق دستورالعمل ها تفکیک و در ظروف مناسب و مقاوم به نشت و دارای برچسب مواد شیمیایی جمع آوری شده و دور از حرارت، جرقه، شعله و نور مستقیم خورشید و در محلی با تهویه مناسب نگهداری گردند. درآزمایشگاههایی که با مواد شیمیایی قابل اشتعال سروکار دارند ،درصورتی که یخچال یا فریزر وجود دارد باید توسط متخصصین ذیربط تایید شود که خطر ایجاد جرقه و آتش سوزی توسط آنها وجود ندارد

ظروف مناسب برای نگهداری مواد شیمیایی

موادی که مقدارکمی از بخارات آنها میتواند سبب مرگ گردد، مانند: هیدروژن سیانید ، سیانوژن و پاراتیون :باید در سیلندرهای فلزی فشار قوی نگهداری شوند و در برابر آسیبهای فیزیکی محافظت شوند و در محل خنک که بخوبی تهویه میگردد و دور از هر گونه ماده قابل اشتعال نگهداری شوند. مواد به حالت مایع مثل اسیدهای غلیظ که به نور حساس هستند :در بطریها یا تنگ های شیشهای به رنگ کدر و یا مخازن فلزی پوششدار و یا بدون پوشش در محل با تهویه خوب نگهداری شوند.. موادی که جاذبالرطوبه هستند، مثل هیدروکسیدسدیم :باید در بطریهای پالستیکی که نسبت به آب غیر قابل نفوذ هستند و کامال سربسته نگهداری شوند. مواد رادیواکتیو :در محفظههای سربی و در محیطهایی که کامال غیر قابل نفوذ هستند نگهداری میشوند و باید در برابر تشعشعهای مواد ،حفاظت فردی صورت گیرد. گاهی الزم است مواد خورنده یا مایعات سمی را در ظروف مخصوص نگهداری کرد، مثالً اسید هیدروفلوئوریک را باید در ظروف سربی، کائوچویی یا بطری های »سرزین« قرار داد و از ظروف سایر اسیدها دور نگه داشت. ظروف مایعاتی که فرّار بوده و یا بخاراتی سمی تولید می کنند نظیر الکل ، اتر، بنزن ، اسید های غلیظ و... را همواره باید زیر هود نگهداری کنید و حتی برداشـتن از آنها هم باید در زیر هود انجام شود. از ریختن محلول های غلیظ و قوی قلیایی به داخل ظروفی مانند کروزه چینی ،کپسول چینی و... که ازجنس چینی هستند خودداری کنید زیرا محلول های غلیظ و قوی قلیایی موجب خوردگی این ظروف می شوند در حالی که اینگونه ظروف اغلب در برابر محلول های اسیدی مقاوم هستند. هرگز به ظرفی که محتوی مواد فرّار و آتشگیر نظیر الکـل ، اتـر ، بنزن ، سولفید کربن و... می باشد شعله ای را نزدیک نکنید ، بلکه همواره باید اینگونه مـواد را از کنار هرگونه شعله ، جرقه الکتریکی و حتی آتش سیگار دور نگه دارید .  مواد خورنده ممکن است به ظروف خود آسیب رسانده و در فضای انبار پخش شوند، از مثالهای آشنای مواد خورنده اسید های قوی وبازهای قوی هستند. بعضی از آنها فرار و برخی با رطوبت، مواد آلی و سایر مواد شیمیایی واکنش شدید نشان می دهند.. شیشه هایی که مواد خورنده در آن نگهداری می شوند باید در یک ظرف دیگر قرارداده شده ودرمکانی نگهداری شودکه هوای آن تهویه میشود. ظرف ثانویه میتواند از جنس پالستیک یا مشابه آن باشد. ظرف ثانویه عالوه براینکه از نشت کردن وریختن مواد خورنده جلوگیری میکند،سبب پیشگیری از خوردگی وسایل فلزی دیگر نیز میشود. از حرارت دادن ظروف شیشه ای و به خصوص ظروفی مانند ارلن و بشر بر روی شعله مستقیم چراغ بونزن یا چراغ الکلی خودداری کنید زیرا در این حالـت دمـای شعله پخش نشده و به طور یکسان به همه جای ظروف نمی رسـد و درنتیجـه ایـن ظروف ترک می خورند که برای جلوگیری از این اتفاق باید از توری نـسوز اسـتفاده کرد . بالفاصله بعد از استفاده درب شیشه های مواد آلی قابل اشتعال را ببندید وبه عدم استفاده آنها در نزدیکی شعله توجه کنید . مواد شیمیایی با قابلیت اشتعال باال و میل ترکیبی زیاد می بایست با حداقل 15 متر فاصله از سایر مواد قرار گیرند. نگهداری انواع مواد قابل اشتعال در ظروف سر باز یا قوطی و بشکه های دارای نشت ممنوع است . جنس مظروف میبایست به گونه ای انتخاب شود که نسبت به نفوذ رطوبت و تاثیر حرارت دارای مقاومت باشد. هرگز از ظرف مواد غذایی برای نگهداری مواد شیمیایی استفاده نکنید. مطمئن شوید که درب تمامی ظروف حاوی مواد شیمیایی به خوبی بسته میشوند. بعد از هر بار استفاده، قبل از گذاشتن ظرف حاوی ماده شیمیایی در قفسه، جداره بیرونی آنها را با دستمال کاغذی تمیزکنید و دستمال کاغذی را با احتیاط ودرسطل مناسب دور بریزید.